Zaterdag worden de laatste tonnen van dit jaar geleverd en geïnstalleerd: Een mooi moment om de balans op te maken van twee jaar #1000blauwetuinen:

• 500 regentonnen aangevraagd, geplaatst en aangesloten
• 500 tuinscores berekend op de website van Huisje Boompje Beter
• 4 open Blauwe Tuinen routes georganiseerd in twintigtal Blauwe Tuinen
• Blauwe Tuinen posteractie
• Plantjes & stekjesruilmarkt bij www.pizzariagiardinoditalia.nl in april met jullie plantjes en stekjes (en die vanuit het Plantenasiel omgeving Tilburg
• 700 m2 dakvlak ontkoppeld in openbaar gebied langs de Spoortuin Boulevard bij RAW, Amarant, Station88 en Ontdekstation013
• Een begin gemaakt voor een groen/blauwe pop-up tuin van ca. 200 m2 ism bovengenoemde ondernemers en vrijwilligers in de Spoorzone Tilburg
• Totaal ruim 80.000 liter waterberging gerealiseerd in deze twee jaar!
• Inclusief de overstortinfiltratie behouden we 3425 m3/jr, dat is 3.425.000 ltr/jr regenwater per jaar minder het riool in.

Al met al: DANK JULLIE WEL!

Volgend jaar starten we met het derde jaar van het project #1000BlauweTuinen
Speciale dank voor de inzet van het Blauwe Klusteam, Paul en Albert, Baaijens Regentonnen, GroenRijk Tilburg voor alle inzet en expertise op het gebied van regentonnen. Dank aan Mooizogoedzo en het Jopiefonds voor het tuingereedschap en het Prins Bernhard Cultuurfonds en gemeente Tilburg voor de financiële bijdragen.
Janneke De Vries en Lucy Bathgate van de stichting OpGroeneVoet.

Ook in Ankara wordt een begin gemaakt met ‘Rain Gardens’. We zijn op bezoek bij Aysegul Dinç Yalçin, het hoofd van de ‘Urban Design Department’ van het Turkse ministerie van ‘Urban Design and Environment’. Als zij over de regenwatertuin praat gaan haar ogen stralen. Zij vertelt ook over de plannen voor ‘Peoples Gardens’ die het ministerie is begonnen om door heel het land aan te leggen. Op dat moment loopt iemand binnen om te vertellen dat de eerste vier tuinen klaar zijn en geopend kunnen worden. Op de foto’s zie je de eerste ‘Rain Garden’. Pal voor de ingangsdeur van het ministerie en het enige stukje groen in de hele omgeving. Wat ons opvalt is dat hier ook bloemen bloeien, dat hadden we nog in geen van de overige parken die we bezocht hadden gezien.

Na de ontwikkeling van het concept voor de Blauwe Tuinen in 2016 en de voorbereidingen in 2017, zijn we vanuit de Stichting Op Groene Voet in mei dit jaar begonnen met de uitvoering van het burgerinitiatief Blauwe Tuinen. Een terugblik op een rijke oogst van het eerste seizoen. Doel is om 1000 Blauwe Tuinen een stapje watervriendelijker te maken in drie jaar.

In de landelijke week van Ons Water in mei is de aftrap gegeven, wat is er gebeurd en bereikt tussen mei en oktober? Op de website www.blauwetuinen.nl zijn 333 tuinen aangemeld en hebben mensen hun eigen tuin scores online berekend, informatie, inspiratie gevonden en aan acties en bijeenkomsten deelgenomen. Zie hier de huidige plattegrond. Er zijn 230 regentonnen geleverd en aangesloten via onze acties, 35 waterspuwers gemaakt en we hebben inmiddels 932 Facebook volgers. Hieronder een korte impressie van alle activiteiten.

Regentonnenacties voorjaar en najaar 2018
Een eerste stap naar een watervriendelijke tuin, is vaak het plaatsen van een regenton. Soms is het moeilijker dan het lijkt, zeker wanneer de regenton niet vervoerd kan worden (bv. mensen zonder groot vervoermiddel of met fysieke beperkingen, niet gehaald kan worden door werkzaamheden of planning of een reguliere ton of installatie te duur is. Er is dus hulp en advies nodig. Daarom: WIJ helpen bij het verstrekken van informatie maar ook bij de levering en installatie van de ton, 230 dit jaar!

Lezing Blauwe Tuinen voor 'Stad van de Toekomst'
Waterschap Brabantse Delta organiseerde op 17 oktober een bijeenkomst waar men zich kon laten inspireren door voorlopers en aanpakkers op het gebied van de stad van in de toekomst. Janneke de Vries presenteerde daar als burgerinitiatief het project 1000 Blauwe Tuinen en de visie van stichting OpGroeneVoet over de ‘Stad van Toekomst’.

Met dank aan Prins Bernhard Cultuurfonds en gemeente Tilburg voor hun financiële bijdragen. En met heel veel dank voor de inzet van het Blauwe Klusteam, de Watertrainees, Ontdekstation013, waterschap de Dommel en waterschap Brabantse Delta, alle vrijwilligers en deelnemers. Ook de participerende bedrijven: Buro DuPro, tuincentrum Groenrijk Tilburg, atelier GroenBlauw, tuinontwerp Marleen van Tilburg, hovenier Ekotuinen, Brouwers Groenaannemers, Beijens regentonnen, Capi Europe.

Bron (foto's) Tom Overgaauw (tekst): website provincie Brabant

De uitgangspunten voor de openbaar toegankelijke Wonderlijke Watertuin zijn bepaald. Voorop staat natuurlijk de doelstelling van de Wonderlijke Watertuin om inspiratie te bieden aan mensen die hun eigen tuin watervriendelijker willen maken. En nog belangrijker zijn de kinderen! Spelen met water en ontdekken. In overleg met het Ontdekstation, gemeente Tilburg, groenaannemer heeft Marleen van Tilburg, ontwerpster van groenblauwe buitenruimtes (tuinen, samentuinen, herinneringstuinen, buurttuinen, schooltuinen) een mooi en realiseerbaar eerste schetsontwerp gemaakt.

We vinden een locatie voor de Wonderlijke Watertuin, bij Ontdekstation 013. Een prachtige locatie, centraal gelegen in de Spoorzone, dichtbij het Centraal Station. Met een aan de zuidzijde de mogelijkheid voor het aanleggen van een openbare tuin van 12 bij 35 meter. In het Ontdekstation gelegenheid voor bijeenkomsten, die goed aansluiten bij de programmering die er al is rondom techniek, bouw en infra en vooral ontdekken.

Gesprekken volgen over de randvoorwaarden met gemeente Tilburg en het Ontdekstation. Een aantal ontwerpsessies. Gesprekken over samenwerking. Onderzoek van de locatie en uitzoeken van de gewenste onderdelen van de watertuin. Het opvangen van het regenwater van het dakvlak, door een duidelijk zichtbaar gebaar. We willen dat het al van verre duidelijk is dat het hier om regenwater gaat. We willen het verhaal vertellen van het water in de stad. Dat we er veel mee kunnen doen tussen regen en riool. Dat we onze leefomgeving aangenamer kunnen maken. Dat we er mee kunnen spelen. Waterbanen bouwen, zand en stenen. Voorbeelden die vertaalbaar zijn naar watervriendelijke tuinen. Regenwateropvang, halfverharding, beplanting, infiltratie, regenwaterhergebruik, waterzuivering door membraanfilters en helefytenfilters.

Overleg met de groenaannemer en opdracht voor de realisatie van de eerste fase. Er zijn nog veel vragen, onder meer over de kwaliteit van de ondergrond. Is de grond schoon genoeg of toch vervuild vanuit het industrieel verleden? Er blijft water staan, dus onderzoek naar de verdere bodemgesteldheid is ook nodig. Bij elke stap die we zetten blijft het licht op groen, en stap voor stap geven we veel aspecten onze aandacht.

Na vier bijeenkomsten (16 juni tm 14 dec 2016) met de werkgroep Watertuinen wisten wat ons te doen stond. Als iedereen een stapje zet naar een watervriendelijker tuin, dan zorgen alle tuinen samen voor een watervriendelijker leefomgeving. Wat konden we doen om iedereen te activeren om het ook daadwerkelijk te doen . . . iedereen één stapje. Onze ambitie is 1000 tuinen in drie jaar.

Hoe vertel je het verhaal van het water? Welke maatregelen kun je toepassen? Hoe organiseren we de hulp bij het eerste stapje, het ontkoppelen? Ook stimulerende wet- en regelgeving kan helpen, maar daar hebben we als burgerinitiatief minder direct invloed op. Belangrijk om voorbeelden te kunnen laten zien. Zo ontstond het idee van de Wonderlijke Watertuin. Een openbaar toegankelijke voorbeeld watertuin. En de vorming van een community, die elkaar helpt en inspireert.

Om de voorbereiding voor het driejarig activatieprogramma te kunnen ontwikkelen, hebben we een aantal fondsen gezocht en gevonden! Daar zijn we heel dankbaar voor.
- vanuit het Fonds Coöperatief Dividend van de Rabobank Tilburg en omstreken kregen we op 8 februari 2017 een bijdrage van € 750
- vanuit het buurtnatuur- en waterfonds kregen we op 15 maart 2017 € 5000
- we kregen op 5 juli 2017 € 5000, de eerste prijs voor het Hoos & Hitte Contest

We kunnen aan de slag!

Het werd een onvergetelijke prijsuitreiking van de Hoos & Hitte contest. Het weer had niet toepasselijker kunnen zijn. De avond begon zonnig en warm en via fikse regenbuien en indrukwekkende wolkenluchten volgde een knallende onweersbui en tot slot een schitterende zonsondergang. Weervrouw Helga van Leur trakteerde ons op spontane meteorologische lessen, waarbij zij de hele zaal naar buiten loodste om deze bijzondere fenomenen te zien.

Na vier inspirerende en sterke presentaties waren wij aan de beurt om het verhaal van de Wonderlijke Watertuin te presenteren. De regen kletterde ondertussen naar beneden. De jury, bestaande uit Mario Jacobs - wethouder gemeente Tilburg, Louis van der Kallen - waterschap Brabantse Delta, Jac Hendriks - waterschap de Dommel, Wyke Smits - Efteling, Olga Raaymakers - Buurtnatuurfonds, Wim Ruis - IVN kwam tot haar oordeel: de Wonderlijke Watertuin kreeg de eerste prijs!

Juryvoorzitter Mario Jacobs: 'het sterke aan deze case vonden wij dat de Stichting Op Groene Voet werkt met praktijkvoorbeelden. Zo zien mensen hoe hun tuin kan worden en raken geïnspireerd om ook hun eigen stek aan te pakken. bovendien is het een haalbaar idee. Hoe meer van dit soort tuinen, hoe meer impact het heeft op de leefbaarheid in de stad.

De publieksprijs ging naar Green-Spots, met de 'Water Experience Tour' die beoogt om braakliggende plekken in de buitenruimte om te toveren tot groene, duurzame ontmoetingsplaatsen voor omwonende en recreanten op het gebied van klimaatadaptatie, natuur en educatie.

De overige drie prijswinnaars waren: De groene muze Tilburg met een inspirerende groene bewegingswerkplaats Druppels en Korrels, het GuestHouseHotel Kaatsheuvel met een Groene Hoteldaktuin en Geofoxx Tilburg met Beleef Bloemrijk Loven door het inzaaien van bloemrijke bermen en meer op bedrijventerreinen. Een mooie oogst!

Halfverharding is één van de basisschakels voor een watertuin. Er zijn veel mogelijkheden, zoals half open bestrating, houtsnippers  of schelpen gemengd met leem. Voor mensen die bang zijn voor 'onkruid tussen de tegels' kan onder de halfverharding antiworteldoek gelegd worden. Het regenwater kan langzaam in de grond zakken (inzijgen) in plaats van snel via de riolering afgevoerd te worden tot buiten de stad.

Alle tuinen samen verhogen de sponswerking van de stad. Is halfverharding ook geschikt voor jouw tuin? Eigenlijk is het beter te spreken van halfverzachting, als je vertrekt vanuit een grotendeels versteende tuin. Het is nodig om te weten hoe de natuurlijke gesteldheid van het grondwater is  in en om jouw tuin. Is de grondwaterstand gemiddeld laag en hebben de bomen al moeite om genoeg water te krijgen? Dan is halfverzachting een welkome aanvulling voor mens, plant en dier en helpt het om de waterhuishouding van de hele stad te verbeteren. De stad is dan beter bestand tegen de vaker voorkomende heftige regenval omdat onze riolen er niet op berekend zijn die grote hoeveelheid in een korte tijd af te voeren. Met als gevolg overlopende straten en viaducten. Door de verhoogde sponswerking van de stad door minder verharding is de afvoer naar het riool veel geleidelijker en minder. Bij langdurige droogte kan je tuin ook beter overleven.

Heel fascinerend vind ik het dat de oeroude langzame grondwaterstroming als het ware een geheugen heeft. Lang voordat onze steden er zo uit zagen als nu, was het water er al. Daarom zijn die steden daar meestal ook gevormd. Denk je in dat je een vogel bent die de traag stromende waterbeweging onder de aarde en soms aan het oppervlak kan zien. Je ziet ook door menselijke activiteit een stad ontstaan. Wegen worden aangelegd, huizen gebouwd, kanalen en riolen aangelegd. Langzaam versteent de stad en wordt het water in banen geleid en gecontroleerd. Wonderlijk fenomeen is dat na elke ingreep het water weer langzaam terugkeert waar het gewend was te stromen. Dat kan enkele jaren duren. Bij forse ingrepen waar de bodem vervangen wordt zoals bij wegen en grote gebouwen duurt het langer, soms meerdere jaren tot de oorspronkelijke ondergrondse stroompatronen van het water zich min of meer hebben hersteld.

Hierbij een aantal inspirerende voorbeelden van watervriendelijke tuinverharding. Met dank aan EcoHuis Antwerpen (https://www.antwerpen.be/nl/overzicht/ecohuis-antwerpen/nieuws)

Het project 'Watertuinen Tilburg’ is een burgerinitiatief van het netwerk Levend Water in samenwerking met de stichting 'Op Groene Voet'. Samen met vrijwilligers, zelfstandige professionals en experts uit diverse organisaties zijn een drietal watertuinen ontwikkeld: de makkelijke watertuin; de speelse watertuin en de gevorderde watertuin.

De watertuinen kunnen in particuliere tuinen, scholen, buurten en bedrijven worden gerealiseerd. Door de mensen zelf. Het project is erop gericht het waterbewustzijn te verhogen door daadwerkelijk watertuinen te realiseren. Vanuit de community worden mensen gestimuleerd elkaar daarbij te helpen. Ook samentuinen en scholen kunnen meedoen. Om te beginnen willen we een aantal voorbeeldtuinen volgen bij de realisatie.

Wij gaan uit van vijf verschillende doelgroepen
(1) Volledige natuurtuin
(2) Young Urbans, groen is hip
(3) Wel bereid maar geen tijd
(4) Jonge gezinnen
(5) Volledige verharding
Onze ambitie is om mensen te stimuleren 1 stapje op te schuiven.

Basis schakels voor een Watertuin

1. Praktische hulp bij het ontkoppelen van de hemelwaterafvoer (regenpijp): naar het voorbeeld van de succesvolle aanpak van geveltuintjes, willen we het liefst ook de eerste stap van een watertuin ‘ontzorgen’. Maar zover is het nog niet . . . er zijn eerst nog enkele pioniers nodig die een voorbeeld watertuin willen maken.

2. Regenton: variërend van ca 80 tot 225 liter of meer. Ook ondergrondse water buffering behoort tot de mogelijkheden tot ca. 5000 liter per vat. Een waterdak (variant op een groendak) is ook een mogelijkheid om water te bufferen.

3. Leuke spuwer: binnen de range bestaande producten op de markt.

4. Watergoot / water geleiding / open waterberging / vijver. Hiervoor vind je inspiratie en voorbeelden op internet, in de bibliotheek, bij vrienden en bij tuincentra.

5. Half-verharding: er zijn veel mogelijkheden, zoals half open bestrating, houtsnippers  of schelpen gemengd met leem. Voor mensen die bang zijn voor 'onkruid tussen de tegels' er kan onder de half verharding antiworteldoek gelegd worden. Een drainagesysteem voorkomt natte voeten. Belastingheffing op terrein-verharding zien we in landen om ons heen en wordt ook in ons land overwogen.

6. Planten / biotoop / infiltratievoorziening / waterzuivering. Aandacht geven aan de kwaliteit van de grond hoort ook bij de basis voor een optimale watertuin. Uitgewerkt naar bijvoorbeeld natte grond of droge grond en de mogelijke biotopen die hier bij passen. Waterzuivering op eigen terrein kan door een klein helofytenfilter met iris, katoen, papyrus, riet of andere planten. Voor de zuivering van een (zwem) vijver, of gebruikswater uit de keuken.

7. Basisverhaal (samenhang, inspiratie en voorbeeld oplossingen): om een Watertuin te motiveren en de werking toe te lichten heb je het complete verhaal van het water nodig. Wat kun je zelf met water in en om je huis en wat heeft dit voor effect op het hele watersysteem en daarmee op onze leefomgeving? Hoe voorkom je vermeende en reële nattigheid bij ontkoppeling? Ongeveer 80% van de private tuinen zijn met tegels dichtgelegd. Hoe breng je mensen zo ver om te ontkoppelen en iets met het water te doen op eigen terrein? Centraal staat de zichtbare waterbeleving. Zie ook http://www.huisjeboompjebeter.nl

De Makkelijke Watertuin
Simpel (ontkoppeling plus opslag)
- Regenton met leuke spuwer
- 100% ontkoppeld is eng, dus helpt het om praktische hulp te organiseren voor de eerste stap (het ontkoppelen) net als bij de geveltuintjes.
- Begrip van het basisverhaal (klimaatadaptatie, spelen met water)

De Speelse Watertuin
Medium (ontkoppeling, opslag, mini zuivering, zichtbaar water)
- De basis (regenton, spuwer, hulp bij ontkoppeling, totaalverhaal) plus
- Speels radje, meerdere spuwers
- Mini zuivering (iris)
- Sponswerking en organische verbetering van de grond
- Keuzehulp waterdoorlatende terreinverharding
- Keuzehulp watergoten, bekkens, vijvers
- Begrip van het totaalverhaal (sponswerking, waterkwaliteit)

De Gevorderde Watertuin
Max (100% ontkoppeling, opslag, zuivering, zichtbaar water)
- De basis (regenton, spuwer, hulp bij ontkoppeling, totaalverhaal) plus
- Medium (meer keuze, meer zuivering, meer water) plus
- Ondergrondse of andere volledige opslag
- Verregaande zuivering, ook van grijswater en gebruik nonolet.
- Zonder rioolaansluiting? Aangesloten op de natuurlijke kringloop.
- Hergebruik van water voor bv wc spoeling en wasmachine
- Geothermie, warmte/koude opslag

Water in de stad

Het regent steeds vaker hard. Of juist  lange tijd niet. Toen het laatst héél hard regende was de watergraaf op televisie en vertelde wat je er zelf aan kunt doen: de regenpijp doorzagen. Als we dat allemaal doen wordt de stad een soort spons, waar het water langzaam doorheen sijpelt. Dan kunnen diertjes en planten en reuze bomen beter groeien en stroomt  het riool niet meer over waardoor je soms op straat kunt roeien.
Maar wat gebeurt er als je de regenpijp doorzaagt? Kan dat zomaar? Gebeuren er dan geen enge dingen? Wat kun je met dat water doen? In een regenton, maar wat nog meer? En als iedereen dat doet? Wordt de stad dan geen moeras? Of stroomt het over? En is het schoon? Zo schoon dat je het kunt drinken? Nee, daar zijn we niet meer aan gewend. Dan worden we misschien ziek. Maar kun je het zelf nog schoner maken? Eigenlijk weten we het niet meer veel over water. We zijn het water wat vergeten. Er is ook geen stromend water in onze stad, alleen aan de rand. Daarom gaan we in de vakantie naar de zee en naar het strand.

Zelf een watertuin maken
 
Het is best makkelijk om een zelf een watertuin te maken, als iemand je helpt met de eerst stap en je even het hele verhaal uitlegt. Je kunt mooie regentonnen vinden en grappige spuwers waardoor je het water in de ton ziet stromen. Je kunt ook zelf iets verzinnen als spuwer. Ik zag laatst een oude laars met een gat waar het water doorheen stroomde, heel grappig. Ik vind het fijn om het kraantje onder aan de ton open te draaien en het frisse water over mijn handen te laten stromen als ik onze poes water geef. De poes vind dit water lekkerder dan het water uit de kraan binnen.
 
Van de regenton stroomt het water in een plantenbak die het water schoonmaakt, daar komen ook bloemen aan. Mooi vind ik dat en het ruikt lekker. Soms zijn er vlinders en bijen, die zijn ook blij.

Er zijn zoveel leuke waterspuwers te bedenken. Het waterschap Rijn en Ijssel hield daarvoor enkele jaren geleden een ontwerpwedstrijd, waar basisschoolleerlingen aan meededen. Hier zijn een paar voorbeelden. Weet jij er nog meer?